Szczegółowa opinia w ramach konsultacji publicznych "Polityki rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce do 2030 roku"

Oto komentarz, wysłany w ramach konsultacji publicznych do Ministerstwa Cyfryzacji z czerwca 2025 r. w imieniu własnym oraz inicjatywy “AI dla Polski”.

📄 Dokument Ministerstwa Cyfryzacji “Polityka rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce do 2030 roku” (PDF, 3,83MB)

Przedmiot: Szczegółowa opinia w ramach konsultacji publicznych “Polityki rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce do 2030 roku”

Szanowni Państwo,

Z uznaniem przyjmuję inicjatywę Ministerstwa Cyfryzacji dotyczącą stworzenia i skonsultowania “Polityki rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce do 2030 roku”. Dokument ten jest ważnym krokiem, a wyznaczone w nim cele, takie jak awans Polski do czołówki światowych liderów AI, są ambitne i godne poparcia. Fakt, że znajdujemy się na 36. miejscu w rankingu Tortoise Global AI Index, podczas gdy kraje o zbliżonej wielkości jak Francja, Korea Południowa czy Kanada plasują się w pierwszej dziesiątce, wymaga jednak radykalnej zmiany podejścia, a nie jedynie kontynuacji dotychczasowych strategii oraz działań.

Jako przedsiębiorca technologiczny, założyciel firmy Cogito AI Labs, która na co dzień zajmuje się badaniem i wdrażaniem rozwiązań AI, a także jako twórca inicjatywy “AI dla Polski”, pragnę przedstawić swoje szczegółowe stanowisko. Moja opinia, oparta na blisko piętnastoletnim, praktycznym doświadczeniu, jest wyrazem głębokiej troski o to, by Polska w pełni wykorzystała historyczną szansę, jaką stwarza rewolucja AI.

Przedstawiony przez Państwa projekt trafnie diagnozuje wiele wyzwań. Niestety, w mojej ocenie brakuje mu rozmachu oraz zdecydowania i, co najważniejsze, precyzyjnego, trafnego zdefiniowania priorytetów strategicznych. Proponowana polityka w zbyt dużym stopniu opiera się na nadmiernej regulacji i centralnym planowaniu, nie doceniając potencjału, jaki tkwi w stworzeniu dynamicznego, wolnego i konkurencyjnego ekosystemu dla innowacji.

Poniżej przedstawiam szczegółowe uwagi i rekomendacje w kluczowych obszarach.

1. Ambicje a Rzeczywistość: Polska na Starcie Drugiej Fali AI

Cytat z Polityki AI (s. 11): “Oczekiwanym potwierdzeniem realizacji zaplanowanej w Polityce AI wizji rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce będzie znalezienie się Polski w 2030 r. w top 10-20 rankingów: Tortoise Global AI Index (…).”

Cel ten jest słuszny, jednak jego zestawienie z obecną sytuacją Polski demaskuje głębię wyzwania. Analiza składowych Tortoise Global AI Index jest alarmująca: najgorzej wypadamy w kategoriach “Strategia rządowa” (39. miejsce) oraz, co jest gwoździem do trumny dla innowacyjnej gospodarki, “Ekosystem komercyjny” (46. miejsce). To dowód, że nasza polityka publiczna i otoczenie biznesowe są naszymi największymi słabościami.

Unia Europejska, a wraz z nią Polska, w dużej mierze przespała pierwszą falę rewolucji AI, zdominowaną przez USA i Chiny. Dziś naszą jedyną realną szansą jest druga fala AI – era wyspecjalizowanych, autonomicznych agentów AI i praktycznych wdrożeń. Polska polityka AI musi być strategią na teraz i na przyszłość, a nie próbą odtworzenia wczorajszych sukcesów innych.

2. Fundamentalny Błąd Strategiczny: Regulacja Przed Implementacją

Cytat z Polityki AI (s. 5): “Opublikowane zostało rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1689 (…) w sprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji (AI Act).” Cytat z Polityki AI (s. 26): “Powołanie organu nadzoru rynku systemów AI (…) [ma nastąpić do] 2025.”

Największym błędem przedstawionej polityki jest priorytetowe traktowanie regulacji nad faktycznym wdrażaniem AI. Powołanie organów nadzorczych w 2025 roku, podczas gdy realne, ambitne wdrożenia rozpisane są na lata kolejne, to odwrócenie naturalnego porządku rzeczy. To działanie na ślepo, obarczone fundamentalnym ryzykiem zduszenia innowacji, zanim zdąży się ona na dobre rozwinąć.

Implementacja AI Act w obecnej formie stanowi egzystencjalne zagrożenie dla konkurencyjności Polski. Istnieje realne ryzyko, że Polska stworzy u siebie najbardziej restrykcyjne środowisko regulacyjne w Europie. To podejście jest destrukcyjne, ponieważ:

• Wprowadzamy regulacje bez doświadczenia: Tworzymy szczegółowe przepisy, nie mając szerokiej bazy praktycznych wdrożeń, z których moglibyśmy czerpać wiedzę o realnych, a nie hipotetycznych, problemach.
• Rezygnujemy z przewagi konkurencyjnej: Zamiast stać się najbardziej przyjaznym miejscem dla inwestycji w AI w Europie, dobrowolnie zakładamy sobie regulacyjny kaganiec.
• Ignorujemy sprawdzone wzorce: Precedens irlandzki pokazuje, jak specjalny status regulacyjny i podatkowy może uczynić kraj technologicznym centrum dla międzynarodowych spółek na cały kontynent europejski. Polska powinna podążać tą drogą.

Wprowadzanie restrykcyjnych ram prawnych i tzw. “piaskownic regulacyjnych” w momencie, gdy odsetek firm realnie korzystających z AI jest w Polsce znikomy, przypomina, zalewanie fundamentów domu betonem, by później z ogromnym trudem wiercić w nim otwory na niezbędne instalacje.

3. Priorytet nr 1: Budowa Sektora Technologicznego AI jako Motoru Gospodarki

Cytat z Polityki AI (s. 42): ”(…) największy potencjał dla rozwoju sztucznej inteligencji i wdrożeń w Polsce wykazują sektory gospodarki w obszarze: energetyka, e-commerce, (…) usługi finansowe, transport (…)”

W tej liście brakuje najważniejszego sektora, bez którego transformacja pozostałych jest niemożliwa: sektora firm technologicznych tworzących i rozwijających rozwiązania AI. Nie jako podwykonawcy dla zachodnich projektów, lecz jako niezależni twórcy własnych produktów i rozwiązań AI o globalnym zasięgu, jako polski produkt eksportowy. To fundamentalne przeoczenie. Dokument zakłada, że Polska ma stać się “liczącym eksporterem produktów i usług AI” (s. 41), ale nie wskazuje, kto ma te produkty i usługi tworzyć. To tak, jakby planować rozwój przemysłu motoryzacyjnego, zapominając o budowie fabryki samochodów.

To właśnie prężny ekosystem startupów i dojrzałych firm technologicznych AI będzie motorem napędowym dla transformacji w energetyce, finansach czy medycynie. Państwo musi stworzyć warunki, w których zakładanie, prowadzenie i skalowanie takich firm w Polsce będzie najbardziej opłacalne w Europie. Zarówno dla własnych startupów, jak i dla międzynarodowych spółek technologicznych.

4. Błędne Priorytety Technologiczne: Mit Polskiego LLM i Gigafabryk

Cytat z Polityki AI (s. 29): “Wdrożenie AI w administracji publicznej (…) zapewnić ma projekt PLLuM. To pierwszy publiczny LLM (Large Language Model) zaprojektowany w sposób uwzględniający polski kontekst (…)” Cytat z Polityki AI (s. 18): “Podstawą tej struktury są superkomputery (w tym Fabryki oraz Gigafabryki AI) (…)”

Idea budowy polskiego dużego modelu językowego (PLLuM) od podstaw oraz tworzenia “Gigafabryk AI” za 5 miliardów złotych to fundamentalny błąd w alokacji zasobów. Tworzenie modeli językowych od zera, mając do dyspozycji ułamek zasobów amerykańskich czy chińskich, to misja skazana na porażkę i marnotrawstwo publicznych pieniędzy. Dla porównania, amerykański projekt Stargate posiada budżet o wysokości 500 miliardów dolarów. To 2 biliony polskich złotych, czyli 400 (!) razy więcej niż polski budżet na Gigafabryki AI.

Te same środki można by wykorzystać znacznie efektywniej poprzez strategiczne partnerstwa z czołowymi dostawcami AI - OpenAI, Anthropic czy Google - zapewniając Polsce dostęp do najlepszych światowych modeli językowych w zamian za inwestycje w lokalną infrastrukturę i rozwój talentów. Takie podejście pozwoliłoby Polsce na natychmiastowe wykorzystanie najnowocześniejszych technologii AI, zamiast próby odtwarzania od podstaw tego, co już istnieje i jest stale udoskonalane przez światowych liderów.

Współczesne, skuteczne wdrożenia AI w wielu przedsiębiorstwach nie wymagają lokalnych superkomputerów do trenowania modeli. Wymagają inteligentnych systemów integracyjnych, dostępu do najlepszych modeli światowych oraz infrastruktury do ich efektywnego wykorzystania (tzw. RAG).

5. Dramatycznie Wolne Tempo: Edukacja i Kadry na Miarę Przeszłości

Cytat z Polityki AI (s. 27): “Odsetek nauczycieli deklarujących umiejętność wykorzystania narzędzi opartych na sztucznej inteligencji w nauczaniu [wzrośnie z 0%] do 51% w 2030 roku.” Cytat z Polityki AI (s. 26): “Liczba uruchomionych programów zatrzymujących talenty (np. AI Talent Visa) [ma wynieść 1] do 2028 roku.”

Przedstawiony harmonogram jest dramatycznie za wolny dla branży, w której zmiany następują w tempie miesięcy, nie lat.

• Szkolenia nauczycieli: Cel osiągnięcia 51% w 2030 roku to tempo nieakceptowalne. Taki poziom powinien zostać osiągnięty w ciągu 12-24 miesięcy.
• Wdrożenia w MŚP: Cel 50% MŚP wykorzystujących AI do 2030 roku to poziom, który kraje rozwinięte osiągną w latach 2026-2027.
• AI Talent Visa: Uruchomienie programu w 2028 roku, podczas gdy nasi konkurenci mają takie programy od dawna, jest działaniem symbolicznym, a nie strategicznym.

Rekomendacje Konstruktywne: Propozycja Radykalnej Zmiany Kursu

Zamiast ogólnikowych deklaracji, proponuję pakiet konkretnych, odważnych działań, które mogą realnie zmienić pozycję Polski.

1. Rewolucja Regulacyjna i Podatkowa dla AI:

• Całościowe lub częściowe odstąpienie od AI Act i stworzenie elastycznego, przyjaznego biznesowi środowiska regulacyjnego. Wprowadzenie zasady: “nie regulujemy AI, dopóki nie pojawią się rzeczywiste, udokumentowane problemy rynkowe”.
• CIT Estoński Plus dla firm, których głównym przedmiotem działalności jest rozwój technologii AI lub Całkowite zwolnienie z podatku dochodowego dla startupów AI przez pierwsze 5 lat działalności, niezależnie od osiąganych zysków.
• AI Investment Tax Credit - ulga podatkowa dla inwestorów prywatnych inwestujących w firmy AI (200% kwoty inwestycji).
• Podwójne odliczenie kosztów B+R w obszarze AI, z uwzględnieniem kosztów kontraktów B2B.

2. Finansowanie i Infrastruktura Biznesowa dla AI:

• Fundusz Venture Capital AI - państwowy fundusz o wartości 2-5 mld zł dedykowany wyłącznie startupom AI (zamiast 5 mld na budowę GigaFactory)
• One-Stop-Shop AI - jeden urząd do wszystkich formalności związanych z firmami AI, rejestracja w 24h.

3. Przyspieszenie Wdrożeń i Budowa Kompetencji:

• Natychmiastowe szkolenia wszystkich nauczycieli: Uruchomienie w 2025 roku 12-miesięcznego, ogólnokrajowego programu certyfikującego, realizowanego przez sektor prywatny.
• AI Brain Gain Program - 100% zwrot kosztów przeprowadzki dla specjalistów AI z zagranicy.
• Konkurencyjna oferta dla programistów AI: Ulgi podatkowe umożliwiające konkurowanie z zachodnimi stawkami:
  • IP Box AI - 5% stawka podatku dochodowego dla przychodów z pracy związanej z AI (B2B i etat)
  • Przyspieszona amortyzacja sprzętu AI - 200% odpisów amortyzacyjnych dla sprzętu komputerowego używanego do AI
  • AI Developer Tax Credit - zwrot 50% składek ZUS dla programistów AI przez pierwsze 3 lata pracy
• Uruchomienie programu AI Talent Visa w 2025 roku.
• Rozpoczęcie pilotażowych wdrożeń agentów AI w kluczowych procesach administracji publicznej (np. obsługa przedsiębiorców, wymiar sprawiedliwości) już w 2025 roku.

4. Strategiczne Partnerstwa i Pozycjonowanie Polski:

• Sojusz technologiczny z USA jako alternatywa dla próby konkurowania z Ameryką i Chinami.
• Negocjacje umów ramowych z czołowymi dostawcami AI (OpenAI, Anthropic, Google) w celu zapewnienia dostępu do ich technologii dla całego sektora publicznego.
• Stworzenie regionalnego centrum AI dla Europy Środkowej i Trójmorza, wykorzystując polski potencjał ludzki i strategiczne położenie, komunikacja w j. angielskim dla inwestorów zagranicznych.

Wnioski

Przedstawiona przez Ministerstwo Cyfryzacji polityka AI, choć ambitna w założeniach, charakteryzuje się fundamentalnymi błędami strategicznymi. Priorytetowe traktowanie regulacji nad wdrażaniem, błędna alokacja zasobów oraz dramatycznie wolne tempo działań skazuje Polskę na pozostanie w drugiej lidze europejskiej AI.

Polska ma szansę stać się technologicznym centrum regionu, ale wymaga to radykalnej zmiany podejścia: od regulowania do ułatwiania, od tworzenia do wdrażania, od biurokracji do przedsiębiorczości.

Jako praktycy AI i przedsiębiorcy technologiczni jesteśmy gotowi wspierać właściwe kierunki rozwoju. Jednak bez fundamentalnej korekty kursu przedstawiona polityka doprowadzi jedynie do dalszego pogłębienia dystansu dzielącego Polskę od światowych liderów.

Z poważaniem,

Mateusz Sójka

Inicjatywa AI dla Polski / Założyciel Cogito AI Labs